In al mijn reisverhalen zal je me mezelf nooit zien omschrijven als een bergbeklimmer, een hiker of zelfs een peddelaar. De reden hiervoor is dat ik te graag verschillende avontuurlijke activiteiten beoefen en daarom de term ‘avonturier’ verkies. Maar dingen zijn veranderd sinds ik van Tromsø naar Spitsbergen heb gezeild. Ik mag me gerust een ambitieuze hiker noemen, een degelijke peddelaar of zelfs een sterke bergbeklimmer, maar op geen enkele manier kan ik mezelf als een echte zeiler beschrijven! (Dempsey’s reisdagboek, dag twee van de oversteek van de Barentz Zee)

Read English version here

Ik neem nog een laatste foto van de romp van de Framm in het Framm museum in Oslo. Ik kijk op het display van het scherm en schud afkeurend mijn hoofd. Vanuit verschillende standpunten probeer ik de omvang van het schip in een foto weer te geven, maar telkens doet het resultaat de realiteit geen recht aan. De Framm is een voormalig expeditieschip dat werd gebruikt door Noorse ontdekkingsreizigers zoals  Roald Amundsen en Fridtjof Nansen die de poolgebieden in kaart probeerden te brengen. Al sinds mijn kindertijd heb ik altijd erg opgekeken naar historische figuren zoals Colombus of Vasco da Gama die onontdekte gebieden exploreerden. Tegelijk benijdde ik hen omdat het echte avontuur van reizen naar onbekende gebieden vandaag de dag haast niet meer mogelijk is. Dat is tegelijk de reden waarom ik mezelf een plaats heb geboekt als bemanningslid op de Hummingbird, een expeditiezeilboot die ooit de zeven zeeën doorvaarde. De reis? Zeilen van Tromsø naar Spitsbergen of in andere woorden: zeilen op de Noordpool. Ik ben onderweg naar Tromsø, waar mijn reis over twee dagen van start gaat. Gezien ik geen ervaring heb met zeilen, noch het poolgebied, wordt deze expeditie een volledig nieuwe uitdaging voor me.

De Barentz Zee oversteken

Hoe groot de uitdaging zou worden, wordt al duidelijk enkele dagen na vertrek wanneer we de Barentz Zee oversteken richting de archipel Svalbard. Een hevige wind zorgde ervoor dat we de oversteek van zo’n 550 zeemijlen in slechts drie dagen zouden afleggen. Een snelheidsrecord. Het nadeel: het betekende evenzeer dat ik drie dagen gebonden zou zijn aan mijn bed, de inhoud van mijn maag uitkotsend. Gelukkig is zeeziekte iets wat voorbijgaat en tegen de tijd dat Spitsbergen in zicht was, stond ik alweer stevig op de been op het dek. Oké, dat is misschien wel wat sterk uitgedrukt, maar toch… laat ons zeggen dat ik toch van het uitzicht kon genieten. En dat was meer dan genoeg voor me. Onze vrije namiddag in Longyearbyen zou me de extra tijd geven om volledig te herstellen en mijn krachten te herwinnen voor de rest van onze zeilreis.

Gletsjers

Zowat zestig procent van Spitsbergen bestaat uit gletsjers en met de honderden indrukwekkende ijskappen verspreid over heel de archipel lijkt het in de eerste plaats vreemd waarom we precies richting Lilliehookbreen koers zetten, een gletsjers zo’n twee dagen zeilen verwijderd van Longyearbyen. Het is zo een van die dingen die je moet gezien hebben om overtuigd te worden van waarom het de moeite loont. Lilliehookbreen is een van de grootste en meest kalvende gletsjers ter wereld en is zo’n 65 zeemijlen noordelijker dan de grootste stad op Spitsbergen. Dat betekende dat we de grens van 79 graden noorderbreedte zouden overschrijden. Erg dicht bij de Noordpool dus. Kleine brokken ijs omsingelen onze boot als we Lilliehookfjorden invaren en een dichte mist maakt de ervaring nog surrealistischer. De gletsjer ijswand mocht dan nog zo’n tien kilometer van ons zijn verwijderd, toch waren we al druk bezig met het ontwijken van kleine tot zelfs grotere ijsbergen.

Als een gletsjer kraakt en niemand hoort het, maakt het dan wel geluid? Waarschijnlijk wel, maar waar we nog net iets zekerder van zijn is dat het zelfs geluid maakt als je de gletsjer helemaal niet ziet. Een donderend geluid van bewegend ijs wordt langzaam aan sterker naar mate we de gletsjers wand naderen. Dat terwijl het zicht minder dan nihil is. Enkel maar een luid gedonder horen van pakken ijs die meer ijs naar voren duwt, is wellicht een van de meest indrukwekkende fenomenen die je de impact van de kracht van de natuur doet beseffen, die je kan meemaken. En alsof dat nog niet indrukwekkend genoeg was, trok de dichte mist weg als een gordijn van een toneelset en werd de elf kilometer brede muur van ijs in volle glorie onthuld.

… en wildlife

Het eerste gedeelte van onze zeilexpeditie is een combinatie geweest van het oversteken van de Barentz Zee en het heropfrissen (of in mijn geval: ontwikkelen) van onze zeilvaardigheden. Onze kapitein Susie heeft verschillende pogingen ondernomen om ons het reven uit te leggen, ook al ging de aandacht van de bemanning haast voortdurend verloren aan op het wateroppervlak neerstortende papegaaiduikers. De kleurrijke vogels waren echter niet het enige aan wildlife dat we te zien kregen tijdens onze expeditie. Sinds ons vertrek uit Longyearbyen was de hoop op het spotten van een ijsbeer, een van ’s werelds meest gevreesde roofdieren en tegelijk met uitsterven bedreigde diersoort, erg hoog geweest. Toch was geen enkel spoor van de ijsbeer te bekennen tijdens onze eerste zeildagen langs de westkust van Spitsbergen, maar dat vergaten we al snel toen we ons erg gelukkig prijsden met het spotten van zeehonden, walrussen en zelfs een potvis die zijn staart boven water liet zien. Enkele dagen later zouden we daar nog het rendier en de poolvos aan toevoegen, wanneer we Ny Alesund verkenden, ’s werelds meest noordelijke bewoonde gebied.

King of the Arctic

Wanneer we de avond voor terugkeer naar Longyearbyen op het schip praatten over de hoogtepunten van onze expeditie, kwamen heel wat verschillende verhalen aan bod. Het zien van de walrussen op het zandstrand van Brucebukta, het donderende geluid van de Lilliehook gletsjer of zelfs de trage reis er naar toe, de ijsbergen ontwijkend in een dichte mist. Of wat dan gezegd van de vele avonden die ieder lid van de bemanning zal bijblijven, waar een erg levendig spel uno werd gespeeld onder de middernachtzon. Zonder twijfel het meest noordelijk unospel ooit gespeeld. Ieder lid van de bemanning van de Hummingbird van de reis naar Spitsbergen in 2017 heeft beklijvende momenten meegemaakt die uniek zijn in een leven en die zonder twijfel gekoesterd zullen worden. Verschillende hoogtepunten gedurende onze expeditie, elk ervaren vanuit verschillende standpunten. Wisten wij veel dat amper acht uur later daar nog een extra hoogtepunt aan toegevoegd zou worden.

Een tip gegeven door een Russische gids in Pyramiden zorgde ervoor dat het zien van de ijsbeer, het machtigste dier in het poolgebied op een rotsachtig schiereiland voor Nordenskioldbreen zonder twijfel meteen het hoogtepunt van ieders reis werd. Een allerlaatste keer gedurende deze trip maakten we een erg vroege start, hesen we het hoofdzeil omhoog, stippelden we onze koers uit richting een allerlaatste tussenstop. Of we nu onze twijfels hadden of we de ijsbeer wel degelijk zouden zien, we overtuigd waren dat het lot ons opnieuw gunstig gezind zou zijn, of we gewoon ons eigen gevecht met een kater van de vorige avond aan het uitvechten waren, onze hoop was hetzelfde: een glimp opvangen van een van de meest fragiele en bedreigde diersoorten ter wereld, en dat in zijn eigen leefomgeving. De emoties die oplaaiden waren er van intense vreugde, geluk en deels zelfs opluchting. Het spotten van de ijsbeer die zijn ontbijt aan het verorberen was, was niet alleen het hoogtepunt, maar ook het perfecte einde van een ongelooflijke zeilreis in het poolgebied.

Zelf op avontuur? Plan jouw expeditie met deze reisgids!